Για τον Γιώργο Χρονά | άρθρο

Ξεφυλλίζοντας την ζωή του Γιώργου Χρονά ή Περπατώντας τη ζωή του Ποιητή; Ποιον τίτλο να διαλέξω; Ποιος είναι ο καταλληλότερος για να συνοδεύσει όσα θέλω να γράψω; Δυο τίτλοι. Υποψήφιοι. Ισάξιοι. Δεν κερδίζει ούτε ο ένας ούτε ο άλλος. Παιδεύομαι. Τους αφήνω στην άκρη και γράφω πάνω πάνω: «Για τον Γιώργο Χρονά». Ένα σημείωμα για τον Χρονά που γνώρισα εγώ αλλά και για αυτόν που αγνοούσα και που διάβασα στις σελίδες του 28ου βιβλίου του, ίσως το πιο προσωπικό της πορείας του μιας και μιλάμε για την αυτοβιογραφία του. Ξεκίνησε να την γράφει τον Αύγουστο του 2024. Το φθινόπωρο ήταν έτοιμη. «Το όνομά μου είναι Γιώργος Χρονάς» ο τίτλος της. Φυσικά από τις Εκδόσεις Οδός Πανός. 125 σελίδες κείμενο και 55 ασπρόμαυρες φωτογραφίες. Διαβάζοντας το βιβλίο ο αναγνώστης έρχεται σε επαφή με γεγονότα, εποχές, καταστάσεις, προσωπικότητες που χάραξαν με την Τέχνη τους βαθύ σημάδι. Ο Χρονάς θυμάται και γράφει «προτού ο πανδαμάτωρ χρόνος τα σκεπάσει όλα και γίνουν στάχτη…». Θυμάται τους Αρκάδες γονείς του, το νοιάξιμό τους και την ελευθερία που του έδωσαν. Μας μεταφέρει τις πρώτες εικόνες της ζωής του, πιάνει το νήμα από την αρχή. Και πιο συγκεκριμένα από τον  Οκτώβρη του 1948 όπου η μάνα του, σε μια κλινική στην Καστέλλα δίπλα από το ιταλικό Προξενείο, τον έφερε στη ζωή. Και από εκεί μας ξεναγεί στις γειτονιές του Πειραιά, στα παιδικά και εφηβικά του χρόνια, στην ιδιωτική σχολή Αυγέρη, στο Τέταρτο Γυμνάσιο στα Ταμπούρια, στην ΑΣΟΕΕ, στην Πάντειο. Τον Ιούνιο του 1973 κυκλοφορεί  το πρώτο του ποιητικό βιβλίο με τον τίτλο «Βιβλίο 1» με δικά του χρήματα και αυτό είναι η αρχή μιας πορείας που εμπεριέχει τα πάντα και τους πάντες.

…Τελικά μπορεί και να μην ήμουν εγώ, αλλά ένας άλλος / που είχε φτάσει πριν από μέρες στο σταθμό κάτω από / το σταματημένο ρολόι περιμένοντας μέσα στο απόγευμα / της Κυριακής μια συνάντηση. Μπορεί και να 'μουν η προδομένη / διαδήλωση, ο λιποτάκτης, η είσοδος του νικημένου μέσα από τοπορτρέτο της υστεροφημίας του, η πρέζα. / Εκείνο το απόγευμα βρήκαμε το πρόσωπό μας. Δεν ήμασταν πια / εμείς. Ημαστε ωραίοι τότε. Κάτι το σπάνιο…*

Ο Χρονάς από τις γειτονιές του Πειραιά βρίσκεται στις γειτονιές της Αθήνας. Ποίηση, συνεργασίες με περιοδικά, εφημερίδες, θέατρο, ραδιόφωνο, εκδόσεις. Όλα παίρνουν σιγά σιγά τη θέση τους. Μαζί και σπουδαίοι άνθρωποι οι οποίοι περνούν την πόρτα του (στην Οδό Πανός 17 και αλλού) ή περνά εκείνος τη δική τους πόρτα για να συνομιλήσουν, για να τους εμπιστευτεί και να του εμπιστευτούν κομμάτια της ζωή τους. Κατσαρός, Ασλάνογλου, Τσαρούχης, Μπέλλου, Χατζηδάκης, Γκάτσος, Χριστιανόπουλος, Πάνου, Γκρέϋ, Ελευθερίου, Πλάτωνος, Σώκου, Θεοδωράκης, Ταχτσής, Κάραλη, Ζατέλη και η λίστα με τα «μαγικά πρόσωπα» (μυθικά θα έλεγα εγώ) όπως αποκαλεί ο Χρονάς τους ανθρώπους που βρέθηκαν στον δρόμο του, δεν έχει τελειωμό.

Η δική μου πρώτη επαφή με το έργο του Χρονά, δε θυμάμαι πότε έγινε. Πάνω στα λιγοστά έπιπλα του φοιτητικού μου σπιτιού θυμάμαι τεύχη του περιοδικού Οδός Πανός και τον συγκεντρωτικό τόμο με τα ποιήματά του (Ποιήματα 1973-2008). Αργότερα ακολούθησαν κι άλλα: η ιστορία της Πανωραίας (Η γυναίκα της Πάτρας), «Εμείς κορίτσια δεκατριώ δεκατεσσάρω χρόνων», τα μονόπρακτά του «Τρεις Γυναίκες και ο Ποιητής», τα τραγούδια του «Το Πέραμα και άλλα τραγούδια». Τον Δεκέμβριο του 2014 έστειλα στον Χρονά κάποια ποιήματά μου. «Με 9 ποιήματα δεν μπορεί να υπάρξει βιβλίο» η απάντησή του όμως η επικοινωνία μας δεν σταμάτησε. Τον Απρίλιο του 2015,  και ενώ έχω αρχίσει να αρθρογραφώ στο τοβιβλίο.net του Κώστα Θερμογιάννη, του ζήτησα συνέντευξη και ο Χρονάς ανταποκρίθηκε θετικά. Όπως και τον Ιανουάριο του 2017 όπου μού έκανε ποδαρικό στη στήλη μου «Συναντήσεις Στη Πόλη» στο museekart.com του Γιώργου Σταυρακίδη. Αρχές καλοκαιριού 2022 του έστειλα κάποια νέα ποιήματά μου. 23 αυτή τη φορά. Τα δέχτηκε και αρχές Αυγούστου με κάλεσε στο βιβλιοπωλείο του για να παραλάβω κάποια αντίτυπα της ποιητικής μου συλλογής «Ζωή που υπήρξε». Σε δική του επιμέλεια και εξώφυλλο του Δημήτρη Λαλέτα. Αργότερα ήρθε η μικρή συμμετοχή μου στο τεύχος 196 του περιοδικού του Οδός Πανός με το ποίημά «Αίγινα» αλλά και η συμμετοχή του Χρονά στην ραδιοφωνική εκπομπή «Βιογραφικά στο ραδιόφωνο» που παρουσίαζα στον Polis View Web Radio όπου μού μίλησε για την Κατερίνα Γώγου. «Η Γώγου ήταν τόσο αφοσιωμένη στην ποίηση που πέθανε για αυτήν» μου είπε. 22 Σεπτεμβρίου 2024 τον συνάντησα ξανά στο Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως. «Σε λίγες μέρες κυκλοφορεί η αυτοβιογραφία μου». Την παρέλαβα 22 Οκτώβρη από τα χέρια του, με αφιέρωση, στο βιβλιοπωλείο του στη Διδότου.

Ιδιαίτερο βιβλίο, γραφή, γλώσσα. Βιβλίο ολιγόλογο μα βαθιά ουσιαστικό στο οποίο ο Χρονάς καταθέτει ιστορικά ντοκουμέντα μιας εποχής, προσώπων και καταστάσεων. Με αγάπη, σεβασμό και αισθητική. Συνήθως μια αυτοβιογραφία είναι η αυλαία. Στην περίπτωση του Χρονά νομίζω είναι το δεκάλεπτο διάλλειμα για να πάρει ανάσα και να ανέβει πάλι στη σκηνή. Και αυτό δεν είναι η δική μου εντύπωση αλλά ο τρόπος που έζησε ο Χρονάς. Μαχητής πάντα. Δεν δείλιασε απέναντι σε όποια αντιξοότητα. Στην συνέντευξη που μου παραχώρησε το 2017 μού είχε πει: «Μέσα από την διαδρομή μου έμαθα να μην κουράζομαι. Να πέφτω και να σηκώνομαι. Να υπομένω. Να αγαπώ». Τώρα κατάλαβα. Και ναι, ο Χρονάς, ειδικά από το 1981 και μετά, δημιούργησε μια δική του ομπρέλα κάτω από την οποία βρήκαν θέση όλες οι Τέχνες. Και ο ίδιος κατάφερε να γίνει σπουδαίος ποιητής, συγγραφέας, εκδότης, ραδιοφωνικός παραγωγός, ηθοποιός, σκηνοθέτης, δημοσιογράφος, θεατρικός συγγραφέας γιατί κανείς άλλος δεν μπορούσε να κάνει καλύτερα αυτό που έκανε εκείνος.

 

*ποίημα: In memoriam, Βιβλίο 1

Γιώργος Χρονάς, Το όνομά μου είναι Γιώργος Χρονάς. Αυτοβιογραφία, εκδόσεις Οδός Πανός, Αθήνα Οκτώβριος 2024