Διάβασα το βιβλίο «Η γυναίκα της Πάτρας» του Γιώργου Χρονά

Σάββατο, 17 Σεπτεμβρίου μόλις έχω σχολάσει από τη δουλειά και τρέχω να προλάβω. Είναι οι τελευταίες μέρες του Φεστιβάλ Βιβλίου στο Ζάππειο και θέλω να το επισκεφτώ. Σύντομα βρίσκομαι στο περίπτερο των Εκδόσεων Οδός Πανός. Πίσω από τον πάγκο ο Γιώργος Χρονάς. Συνομιλεί με κόσμο. Στέκομαι σε μιαν άκρη και παρατηρώ. Του σφίγγουν το χέρι, του χαμογελούν, του λένε όμορφα λόγια. Στον πάγκο βλέπω τα βιβλία των εκδόσεων που ξεκίνησαν το 1981. Ανάμεσά τους και το δικό μου βιβλίο (η ποιητική συλλογή Ζωή που υπήρξε) που κυκλοφόρησε πριν λίγο καιρό. Και τα βιβλία του Χρονά. Ποιήματα, θεατρικά, βιογραφίες, πεζά…

Το βλέμμα μου στάθηκε περισσότερο στο βιβλίο «Η γυναίκα της Πάτρας». Φυσικά γνώριζα το βιβλίο. Ήξερα την ιστορία. Μέσα από συνεντεύξεις του Χρονά, από κριτικές, από την παράσταση που ανέβαινε για χρόνια σε θεατρικές σκηνές με τεράστια επιτυχία και με την Ελένη Κοκκίδου στον ρόλο της Πανωραίας. Αυτό που δεν ήξερα ήταν πως ο Μάνος Χατζιδάκις είχε πει στον βιβλιοπώλη Αναστάσιο Ρεντζή πως είναι το καλύτερο βιβλίο που διάβασε στη ζωή του. Αυτό το έμαθα τη στιγμή που πήρα το βιβλίο στα χέρια μου και άρχισα να διαβάζω το οπισθόφυλλο.

Κάτι άλλο που δεν ήξερα ήταν ο τρόπος που ο Χρονάς γνώρισε την Πανωραία. Σεπτέμβριος του 1983 και με αφορμή μια λογοτεχνική βραδιά, ο συγγραφέας βρέθηκε στην Πάτρα. Κάποιος τον ενημέρωσε για την ύπαρξη της Πανωραίας και την επόμενη μέρα την επισκέφτηκε στο ετοιμόρροπο σπίτι της, στα Προσφυγικά. Τρία χρόνια αργότερα, χειμώνας του 1986, ο Χρονάς την επισκέπτεται ξανά και η Πανωραία του διηγείται τη ζωή της την οποία ο Χρονάς, το καλοκαίρι του 1987, τη δημοσιεύει σε συνέχειες στο περιοδικό Οδός Πανός. Η επιτυχία ήταν μεγάλη. Τόσο μεγάλη που τον Μάρτιο του 1989 οδήγησε στην πρώτη έκδοση του βιβλίου «Η γυναίκα της Πάτρας» (τίτλος “δανεισμένος” από τη Γυναίκα της Ζακύνθου του Διονύσιου Σολομού). Η έκδοση που κρατούσα εγώ στα χέρια μου ήταν η έκτη. Μετά από μια σύντομη συνομιλία μαζί του, του ζήτησα να μου υπογράψει το βιβλίο το οποίο έμεινε για καιρό στο ράφι της βιβλιοθήκης μου, σε εκκρεμότητα. Πριν λίγες ημέρες το πήρα ξανά στα χέρια μου. Άρχισα να διαβάζω το πρώτο κεφάλαιο. Έφτασα στη μέση του βιβλίου χωρίς να το καταλάβω. Και δύο μέρες αργότερα στην τελευταία σελίδα.

«Αρχινάμε; Λοιπόν κοίταξε να δεις, θα προσέξουμε πολύ, γιατί η εκπομπή μου αυτή πρέπει να γίνει με κάθε λεπτομέρεια, διότι είναι το βίος μου. Είναι η ζωή μου, δηλαδή τι έχω ζήσει μέχρι τα 47 χρόνια μου. Τα μέλλοντα δεν τα ξέρει κανείς, τώρα λέμε για τα παρελθόντα∙ τα οποία περάσανε…».

Έτσι αρχίζει το βιβλίο, η διήγηση της Πανωραίας. Πιάνει το νήμα από την αρχή. Μιλά για τους γονείς της, τα παιδικά της χρόνια, τα αδέρφια της, για την εποχή. Μιλά για όλους και για όλα. Με κάθε λεπτομέρεια. Χωρίς φόβο. Χωρίς ντροπή. Με πάθος. Ο λόγος της απλός, λαϊκός μα αληθινός. Σε εγκλωβίζει. Σε συγκινεί και άλλες φορές πάλι σε κόβει σαν κοφτερό μαχαίρι. Μιλά για τον πρώτο της γάμο, για τα παιδιά της, για τον Ζακυνθινό, τον δεύτερο άνδρα της, που την περνούσε τριάντα χρόνια και αδυνατούσε να εκπληρώσει τις επιθυμίες της. Μιλά για την απόφασή της να γίνει πόρνη. Δε χαμπαριάζει η Πανωραία. Τα λέει όλα, ωμά και ο Χρονάς δεν επεμβαίνει καθόλου στον λόγο της. Τον αφήνει ατόφιο να φτάσει στον αναγνώστη. Η αλήθεια είναι η δύναμη αυτής της ιστορίας. Τα χρόνια που η Πανωραία δούλεψε ως πόρνη ήταν δύσκολα. Πάλεψε με άντρες, με γυναίκες, με την κοινωνία. Πάλεψε με θεούς και δαίμονες. Μα στάθηκε όρθια και δεν επέτρεψε σε κανέναν να την βάλει στη θέση του θύματος. Όχι, η Πανωραία δεν ήταν θύμα της μοίρας ή των καταστάσεων. Εκείνη αποφάσιζε. Εκείνη όριζε τη ζωή και τον κόσμο της. Στα τελευταία κεφάλαια του βιβλίου η Πανωραία μιλά για την απόφασή της να ξεμπερδέψει με την πορνεία. Αιτία ο Κώστας, ο τρίτος της σύζυγος, το τρίτο στεφάνι που όμως το μόνο ευχάριστο που της άφησε ήταν οι 27 ημέρες του γαμήλιου ταξιδιού. Μετά άρχισαν τα προβλήματα μιας και ο σύζυγός της έγινε μάρτυρας του Ιεχωβά. Δύναμη και αποκούμπι της Πανωραίας σε όλα αυτά ήταν η πίστη της στο Θεό.

Μάχη! Έτσι θα χαρακτήριζα αυτή την ιστορία. Σκληρή μάχη μιας γυναίκας με το σύστημα, την κοινωνία και την σκληρότητά της, με τα ήθη και τα έθιμα των δεκαετιών του ’50 και του ’60. Μάχη με τη λύπη, τη χαρά, τον έρωτα, την αγάπη τη φτώχεια, το φως και το σκοτάδι, τη ζωή και τον θάνατο. Αναζητήστε την ιστορία της Πανωραίας, της γυναίκας της Πάτρας  στις Εκδόσεις Οδός Πανός και σε όλα τα βιβλιοπωλεία.