Ο Χάρης Γαντζούδης συνομιλεί με τον Χρήστο Δασκαλάκη | συνέντευξη | Λογοτεχνικό Ταξίδι

[Συνέντευξη στον Χάρη Γαντζούδη]

"Για εμένα προσωπικά,  Ποίηση, είναι μια δυνατή, μοναχική διαδικασία καταγραφής της αλήθειας με έναν πιο λυρικό και «εσωτερικό» τρόπο. Η ποίηση χρειάζεται ειλικρίνεια, εμπειρίες, όραμα, αλήθεια, σεμνότητα και σεβασμό προς τις λέξεις και τον άνθρωπο".

Χρήστος Δασκαλάκης 

Το Λογοτεχνικό Ταξίδι υποδέχεται τον  ποιητή Χρήστο Δασκαλάκη και συνομιλεί μαζί του για τη ζωή και το έργο του.

Κύριε Δασκαλάκη σας καλωσορίζω στο Λογοτεχνικό Ταξίδι.

 Καλώς σας βρίσκω και σας ευχαριστώ πολύ για τη πρόσκληση.

Αν σας ζητούσα να περιγράψετε τον εαυτό σας με τρεις λέξεις ποιες θα ήταν αυτές;

Είναι πάντα δύσκολο για  έναν άνθρωπο που αγαπά τις λέξεις, να περιοριστεί μόνο σε τρείς. Παρόλα αυτά, για να κερδίσω λίγο έδαφος, θα σας πω το  πως με περιγράφω εγώ αρχικά και πως τελικά  με περιγράφουν οι στενοί μου φίλοι. Η αλήθεια  ίσως βρίσκεται  κάπου στη μέση. Προσωπικά θεωρώ ότι είμαι πιστός, δίκαιος και αυστηρός. Οι φίλοι με θεωρούν έμπιστο, εργασιομανή και αστείο.

  Η ποίηση πως προέκυψε στη ζωή σας;

 Η ποίηση τότε, όπως και τώρα, ήταν κάτι πολύ «μεγάλο» για εμένα. Δεν τολμούσα να το αγγίξω και δεν ήταν αυτός ο στόχος μου. Ξεκίνησα  στην εφηβεία, με στίχους που τους ονόμαζα τραγούδια. Όσο όμως μεγάλωνα και μαζί μεγάλωναν οι προβληματισμοί, οι φόβοι και οι ανησυχίες μου, παρατήρησα ότι δεν μπορούσα πια να γράψω μόνο  έμμετρα και δεν μπορούσα πια να μιλήσω μόνο για φανταστικούς  παιδικούς έρωτες και εφηβικούς χωρισμούς. Όντας αντιμέτωπος με πιο σοβαρά θέματα, η μοναξιά γινόταν όλο και περισσότερο μια γνωστή και αγαπημένη. Από εκείνο το σημείο και ύστερα, όσα έγραφα, έμοιαζαν περισσότερο με ποίηση ενός «βασανισμένου» ανθρώπου παρά με στίχους ενός ξέγνοιαστου αγοριού. Και κάπως έτσι, εντελώς απρόσκλητα, μαζί με τη μοναξιά και τις δυσκολίες της εφηβείας, μπήκε στη ζωή μου και η ποίηση…

  Μέσα στα χρόνια έχουν δοθεί πολλοί ορισμοί για την ποίηση. Ποιος είναι ο δικός σας;

 Για εμένα προσωπικά,  Ποίηση, είναι μια δυνατή, μοναχική διαδικασία καταγραφής της αλήθειας με έναν πιο λυρικό και «εσωτερικό» τρόπο. Η ποίηση χρειάζεται ειλικρίνεια, εμπειρίες, όραμα, αλήθεια, σεμνότητα και σεβασμό προς τις λέξεις και τον άνθρωπο. Σκέφτομαι τους μεγάλους Έλληνες ποιητές, τον Καρυωτάκη, τον Παλαμά, τον Καβάφη και τόσους άλλους. Ήταν άνθρωποι που «κατέγραψαν» και μίλησαν για αλήθειες  και η αλήθεια ξέρετε, είναι ένα δύσκολο πράγμα, γιατί πρέπει πρώτα να την δεχτείς και να συνυπάρξεις μαζί της εσύ ο ίδιος.  Η « Ιθάκη», όπως έχω ξαναπεί, δεν ήταν ποτέ μια εύκολη υπόθεση. Για αυτό τελικά για τους περισσότερους, στόχος  είναι πλέον  μόνο το ταξίδι…

 Από τις εκδόσεις Στοχαστής κυκλοφορούν οι ποιητικές σας συλλογές «Η στιγμή που θα φεύγω» και «Χιλιόμετρα». Πείτε μας λίγα λόγια για αυτές.

Η «στιγμή που θα φεύγω»  είναι η παρθενική μου εμφάνιση στο χώρο της ποίησης και τα «Χιλιόμετρα» είναι η συλλογή που την ακολούθησε. Η πρώτη συλλογή και η πορεία της μέχρι τώρα, ήταν κάτι πρωτόγνωρο για εμένα. Δεν μπορούσα να φανταστώ ούτε αυτή την αποδοχή, ούτε αυτή τη στήριξη από μεριάς αναγνωστών. Πρόκειται για 49 ποιήματα που «περιγράφουν» μια μεγάλη περίοδο της ζωής μου και είναι γεμάτα από τις σκέψεις μου σχετικά με τη ζωή, τον έρωτα, τη μοναξιά και τον τρόπο που προσωπικά τα βιώνω. Μια ποίηση αρκετά εσωτερική, αληθινή και κατανοητή, που παρά το σκοτάδι και το γκρι που εμπεριέχει, πάντα στο τέλος αφήνει χώρο για φως και λύτρωση.

Τα «Χιλιόμετρα» από την άλλην, είναι μια συλλογή περισσότερο εξωστρεφής, που στόχο έχει, εκτός από τη προσωπική  λύτρωση, τη καταγραφή των χιλιομέτρων που έχουμε διανύσει κατά την αναζήτηση της ευτυχίας, του έρωτα, της αποδοχής και τελικά του ίδιου μας του εαυτού. Ποιήματα που καταγράφουν τη δική μου αλήθεια, τις  δικές μου φοβίες, τις δικές μου ελπίδες, που τελικά είναι κοινές με τόσων άλλων ανθρώπων, που απλά δεν είχαν τον τρόπο ή τη γνώση να τα εκφράσουν με το γραπτό λόγο. Για αυτό και είναι πάντα μια όμορφη και συγκινητική στιγμή όταν ακούω, από ανθρώπους που δεν σχετίζομαι προσωπικά, ότι τα ποιήματα μου μοιάζουν να γράφτηκαν για τους ίδιους.  Αυτό είναι από τις μεγαλύτερες χαρές για έναν συγγραφέα και για εμένα προσωπικά, η μεγαλύτερη επιβράβευση. Και με την ευκαιρία που μου δίνετε, επιτρέψτε μου να πω ένα τεράστιο  Ευχαριστώ στους ανθρώπους εκείνους που με πίστεψαν, στους αναγνώστες εκείνους που με στήριξαν, διότι χωρίς τη δική του αγάπη ίσως το όνειρο να είχε σταματήσει για εμένα από νωρίς. 

 Από πού αντλείτε την έμπνευσή σας;

 Η έμπνευση είναι πάντα ένας απρόσκλητος επισκέπτης. Δεν γνωρίζω ποτέ τη στιγμή που θα μου χτυπήσει τη πόρτα. Δεν μπορώ να γράψω ποίηση κατά παραγγελία  παρά μόνο αν πρόκειται για τραγούδι. Με τα χρόνια έχω παρατηρήσει ότι γράφω όταν είμαι ήρεμος και έχω αποστασιοποιηθεί αρκετά  από μια έντονη στιγμή ή ένα έντονο συναίσθημα. Η σωστή καταγραφή μιας αλήθειας δεν χρειάζεται φανατισμό. Και προσωπικά, όσο μεγαλώνω, προσπαθώ να μην τρέφω τη ψυχή μου με θυμό. Με εμπνέουν τα πράγματα που θαυμάζω, οι όμορφες μέρες, με εμπνέει πολύ η μοναξιά, τα συννεφιασμένα πρωινά, με εμπνέουν οι ίδιοι οι φόβοι μου, οι αλήθειες που κάθε μέρα ανακαλύπτω για τον εαυτό μου, με εμπνέουν οι ήρεμες μουσικές, οι ήρεμοι και σοφοί άνθρωποι, οτιδήποτε μπορεί να  με συγκινήσει, οτιδήποτε έχει να μου διηγηθεί μια όμορφη μικρή ιστορία.  Θεωρώ ότι υπάρχει πολύ ομορφιά εκεί έξω και ακόμα και μέσα και από τις δύσκολες καταστάσεις, εμείς μπορούμε να αντλήσουμε δύναμη, μπορούμε να εμπνευστούμε, μπορούμε αν μη τι άλλο να μπούμε στη διαδικασία «μάχης» για να βγει μέσα από αυτή κάτι θετικό και ωφέλιμο.

Ποιους Έλληνες ποιητές θαυμάζετε περισσότερο; Ποιες οι επιρροές σας;

Υπήρξαν τόσοι υπέροχοι ποιητές σε αυτή τη χώρα που παράλληλα ήταν και υπέροχοι άνθρωποι. Πραγματικά νιώθω ότι αυτή η χώρα έχει έναν αστείρευτο πολιτισμό και τα Ελληνικά γράμματα, είναι τόσο πλούσια από ομορφιά ψυχής, λέξεων, εικόνων και  μηνυμάτων.  Δυστυχώς υπήρξαν και ποιητές που δεν κατάφεραν να στρέψουν τους προβολείς πάνω τους το ίδιο όσο κάποιοι άλλοι. Και αυτό, στα δικά μου μάτια, τους κάνει ακόμα πιο σημαντικούς, διότι το έργο τους έμεινε σε εμάς   μόνο από το  ταλέντο και τη δύναμη των λέξεων τους και όχι χάρη στις γνωριμίες και τις ομάδες στις οποίες άνηκαν. Επιρροές στο τρόπο γραφής φοβάμαι πως δεν έχω. Όταν γράφω είμαι πολύ αποστασιοποιημένος, κλεισμένος μόνο στις δικές μου σκέψεις και εικόνες. Εκείνη τη στιγμή δεν υπάρχει τίποτα άλλο, παρά μόνο το στυλό και η λευκή σελίδα. Σε ένα γενικότερο πλαίσιο, με  επηρεάζει μόνο η καθημερινότητα, οι άνθρωποι που είναι γύρω μου και που υπάρχει κάτι να θαυμάζω σε αυτούς, με επηρεάζουν  οι στιγμές και η αλήθεια τους.

Πώς περνάτε τον ελεύθερο χρόνο σας;

 Ο ελεύθερος χρόνος μου είναι συνήθως  αφιερωμένος στους φίλους μου. Είναι η δύναμη μου, είναι οι άνθρωποι που θαυμάζω, που αγαπώ, που τους χρειάζομαι και θέλω πάντα να βρίσκω χρόνο για αυτούς. Αν πάλι αυτός ο χρόνος είναι περιορισμένος, τότε απολαμβάνω πολύ τις στιγμές που μπορώ να κάτσω μόνος σπίτι, κοιτώντας μια ταινία ή πολλές φορές κοιτώντας απλά το ταβάνι. Αγαπώ πολύ το σινεμά, τις βόλτες στο νησί μου την Ύδρα, τα ταξίδια, αλλά μου αρέσει και πολύ να μένω μόνος, ακούγοντας ήρεμη μουσική και «ταξιδεύοντας» κοιτώντας τον λευκό μου τοίχο. Απολαμβάνω πολύ το περπάτημα, να χάνομαι στη πόλη σαν να είμαι  τουρίστας, να επισκέπτομαι τα μουσεία, βιβλιοπωλεία, μικρά ταβερνάκια, μέρη με ήρεμους και «όμορφους» ανθρώπους.

Κλείνοντας θα ήθελα να προτείνετε στους αναγνώστες μας το αγαπημένο σας βιβλίο.

Το βιβλίο εκείνο που πάντα θα υπάρχει στο μυαλό μου και που κατάφερε να μιλήσει στη καρδιά μου, σε μία δύσκολη περίοδο για εμένα, είναι το «Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Έρμαν Έσσε.  Θυμάμαι ήταν πολλά χρόνια πριν όταν έκανα την πρώτη του ανάγνωση. Ήμουν στο στρατό, πολύ μακριά από το σπίτι μου, ένιωθα μόνος, παγιδευμένος στους φόβους μου, στις ανασφάλειες μου, ψάχνοντας απαντήσεις σχετικά με τη ζωή μου, τους στόχους μου, τα όνειρα μου. Το βιβλίο εκείνο, έμοιαζε σαν να κάλμαρε τη ψυχή μου, σαν να με ωρίμασε μέσα σε ένα μήνα, σαν να μου έδωσε κάποιες από τις απαντήσεις που ζητούσα…

Θεωρώ πως ένα βιβλίο, είτε πρόκειται για μυθοπλασία, είτε πρόκειται για ποίηση, πρέπει πάντα να σου αφήνει μια όμορφη αίσθηση, να σε ταξιδεύει, να σε βάζει σε σκέψεις, να σε διασκεδάζει, να σε συγκινεί ή να σε λυτρώνει. Προσωπικά, αγαπώ τα βιβλία που κρύβουν μια αλήθεια και μπορούν να μου δημιουργήσουν την επιθυμία να ζήσω πιο όμορφα και να γίνω καλύτερος. Τέτοια βιβλία θα ήθελα να αφήσω πίσω μου και αυτή είναι η ευχή μου…

*Η συνέντευξη που μου παραχώρησε ο συγγραφέας Χρήστος Δασκαλάκης δημοσιεύτηκε στο Λογοτεχνικό Ταξίδι στις 28.04.2014