Το Λογοτεχνικό Ταξίδι συνομιλεί με τον Φίλιππο Αγγελή

 

[Συνέντευξη στον Χάρη Γαντζούδη] 

"Αὐτὸ ποὺ φέρω ἀκόμη καὶ σήμερα καθάρειο καὶ ἀνεξίτηλο μέσα μου εἶναι ὁ πρῶτος ἴλιγγος, ἐκεῖνος ὁ πρῶτος-πρῶτος ἔρωτας, θὰ πῶ, ποὺ βίωσα μπροστὰ στὴν λευκὴ σελίδα ποὺ μοιάζει νὰ ποθεῖ νὰ σὲ καταπιεῖ. Καὶ ἡ γραφική μου συνήθεια νὰ μυρίζω ἐν συνεχείᾳ τὸ ἄρωμα τῆς μελάνης τῶν λέξεων ἐπάνω στὸ χαρτί. Θαρρῶ, γύρω στὰ ἐννέα μου χρόνια βίωσα ἐτοῦτον τὸν πνιγμὸ ὡσὰν δεύτερη καθοριστικὴ βάπτισι".

Φίλιππος Αγγελής 

Το Λογοτεχνικό Ταξίδι υποδέχεται τον ποιητή Φίλιππο Αγγελή και συνομιλεί μαζί του για τη ζωή και το έργο του. 

Κύριε Αγγελή, σας καλωσορίζω στο Λογοτεχνικό Ταξίδι.

Δική μου ἡ χαρὰ νὰ μὲ φιλοξενεῖτε στὸν καινούργιο αὐτὸν ἱστοχῶρο. Εύχομαι ὅ,τι καλλίτερο στὸ “Λογοτεχνικὸ Ταξίδι” καὶ σ' ἐσᾶς προσωπικῶς – ἀπὸ καρδιᾶς. Νὰ ἔχετε μία μακρὰν καὶ οὐσιαστικὴ πορεία στὸν χρόνο. Εἶναι ἰδιαιτέρως ἐνθαρρυντικό, ξέρετε, νὰ συντελοῦνται τέτοιες ἐνέργειες προωθήσεως τῶν τεχνῶν καὶ τῶν γραμμάτων· κυρίως αὐτὴν τὴν ἐποχὴ ποὺ κινεῖται μετὰ τραγικῆς εὐκολίας ἀπὸ τὸ κίτρινο στὸ ρὸζ – καὶ ἀντιστρόφως.

Σε ηλικία μόλις 12 ετών κερδίσατε το πρώτο βραβείο σε ποιητικό διαγωνισμό. Πότε γράψατε τους πρώτους σας στίχους;

Ἔχω ἐλάχιστες μνῆμες ἀπὸ τὴν παιδική μου ἡλικία. Ἴσως καὶ γιατί νὰ ἤθελα πολλὰ ν' ἀφήσω πίσω, τελικῶς. Καὶ δὲν μπορῶ νὰ θυμηθῶ ἐὰν τὰ πρῶτα μου γραπτὰ εἶναι στίχοι ἢ μικρὰ αὐτοτελῆ κείμενα ποὺ ἔτρεχα νὰ διαβάσω ἀγωνιωδῶς στὴν μητέρα μου – σὲ ὧρες μάλιστα ποὺ ἔκανε τὶς πιὸ απίθανες δουλειὲς μέσα στὸ σπίτι, γιὰ νὰ μοῦ πεῖ τὴν ἄποψί της ἢ νὰ καταλάβω ἀπὸ τὸ βλέμμα της ἐὰν αὐτὸ ποὺ εἶχε μόλις ἀκούσει τῆς ἄρεσε. Αὐτὸ ποὺ φέρω ἀκόμη καὶ σήμερα καθάρειο καὶ ἀνεξίτηλο μέσα μου εἶναι ὁ πρῶτος ἴλιγγος, ἐκεῖνος ὁ πρῶτος-πρῶτος ἔρωτας, θὰ πῶ, ποὺ βίωσα μπροστὰ στὴν λευκὴ σελίδα ποὺ μοιάζει νὰ ποθεῖ νὰ σὲ καταπιεῖ. Καὶ ἡ γραφική μου συνήθεια νὰ μυρίζω ἐν συνεχείᾳ τὸ ἄρωμα τῆς μελάνης τῶν λέξεων ἐπάνω στὸ χαρτί. Θαρρῶ, γύρω στὰ ἐννέα μου χρόνια βίωσα ἐτοῦτον τὸν πνιγμὸ ὡσὰν δεύτερη καθοριστικὴ βάπτισι.

«Το αγαπημένο παιδί τής Μοναξιάς» είναι ο τίτλος της πρώτης σας ποιητικής συλλογής που κυκλοφόρησε το 2010 από τις εκδόσεις Πολύχρωμος Πλανήτης. Μιλήστε μας λίγο για αυτό το πρώτο βήμα.

Ἦταν ἡ στιγμὴ ποὺ κάτι μὲ ἅρπαξε ἀπὸ τὸ χέρι, κατὰ κάποιον τρόπο, μὲ ἔστρωσε στὴν καρέκλα καὶ μὲ ὀργάνωσε νὰ γράψω κάτι ὁλοκληρωμένο γιὰ νὰ βρεῖ τὸ ὅποιο φῶς τῆς δημοσιοποιήσεως. Παράξενη ἐμπειρία. Ἔγραφα παθιασμένος ὅλο τὸ βράδυ μέχρι τὰ χαράματα, ἔσβηνα τὸ πρωὶ ἀπελπισμένος γιὰ τὸ ἀποτέλεσμα... τίποτα δὲν μποροῦσε νὰ μὲ γεμίσει, σὰν κάτι νὰ εἶχε ἀπορροφήσει τὴν δύναμι ἀπὸ τὶς λέξεις... κι αὐτὸ κράτησε δύο ἔτη περίπου – μπορεῖ καὶ παραπάνω, δὲν διαθέτω καλὴ αἴσθησι τοῦ χρόνου, βλέπετε. Νὰ φαντασθεῖτε ὅτι τὸ βιβλίο βρισκόταν στὸ τυπογραφεῖο, ἕτοιμο γιὰ ἐκτύπωσι πιά, κι ἐγὼ ἀκόμη διόρθωνα. Τηλεφωνοῦσα πανικόβλητος στὸν ἐκδότη καὶ τοῦ ἔλεγα: Στὴν τάδε σελίδα πρέπει νὰ διορθώσουμε ἀπαραιτήτως τὸ τάδε. Σὲ παρακαλῶ! Δὲν θὰ κοιμηθῶ!. Κωμικοτραγικὴ κατάστασις καὶ τρομερὴ ἀνασφάλεια, χαρακτηριστικὸ ποὺ ἔχω διατηρήσει ἕως τώρα, κάθε φορὰ ποὺ εἶμαι στὰ πρόθυρα τῆς κυκλοφορίας ἑνὸς βιβλίου μου, ἀλλὰ καὶ γενικότερα στὴν ζωή μου.

Το 2011 κυκλοφόρησε η δεύτερη ποιητική σας συλλογή με τίτλο «...Με ταχύτητα καρδιάς». Ποια θέματα θίγετε μέσα από τα ποιήματά σας;

Ἡ μοναξιά, ποὺ προκύπτει ὡς ἐκουσία (ἐὰν ὄχι ἀποκλειστικὴ) ἐπιλογὴ τοῦ ἀτόμου μέσα στὴν κοινωνία ὅπου ὑπάρχει καὶ κινεῖται, καὶ ξεπροβάλλει μετὰ τὴν ἐξαντλητική του ζύμωσι μὲ τοὺς συνανθρώπους του καὶ τὰ πράγματα ποὺ τὸ περιβάλλουν, εἶναι ἕνα θέμα γιὰ ἐμένα ἑλκυστικὸ καὶ ἀνερμάτιστο. Μὲ ἀπασχολεῖ πολὺ καὶ προσπαθῶ νὰ τὸ ἐρευνήσω ἐκ βαθέων καὶ σὲ ὅλες τὶς πιθανὲς ἐκφάνσεις καὶ διαστάσεις του. Ἀναμφιβόλως, ὁ ἔρωτας καὶ ὁ θάνατος, δὲν παύουν νὰ μὲ “ταλαιπωροῦν” καὶ νὰ διέπουν τὴν γραφή μου ὡς βασικὴ θεματολογία.  Ἀπὸ κάποια πράγματα δὲν μπορεῖς ἢ δὲν πρέπει νὰ διαφύγεις – τοὐλάχιστον ὄχι ἔτσι ἀναίμακτος.

Στην τρίτη ποιητική σας συλλογή «Η εμμηνόπαυση της Ύαινας» έχω την αίσθηση ότι καταπιάνεστε περισσότερο με τις διαπροσωπικές σχέσεις.  Έτσι είναι;

Μπορεῖ. Δὲν εἶμαι σὲ θέσι νὰ σᾶς ἀπαντήσω μὲ σαφήνεια σὲ αὐτὸ ἐγώ. Ὅλα ξεκινοῦν καὶ τελειώνουν μέσα μας. Θέλω νὰ πῶ, ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ ποτὲ δὲν ἀποφασίζω νὰ γράψω ἕνα ποίημα γιὰ τὸ Α ἢ τὸ Β θέμα (δὲν γράφω δηλαδὴ κατὰ προσωπικὴ ἢ ἄλλη παραγγελία) καὶ μετὰ τὴν “ἀποπεράτωσι” κάθε βιβλίου μου, δὲν μπαίνω στὴν διαδικασία νὰ κάνω ἀπολογισμὸ τοῦ τύπου: Ἔγραψα τόσα ποιήματα σὲ πρῶτο ἑνικό, τόσα σὲ δεύτερο πληθυντικό, τόσα γιὰ τὸν ἔρωτα, τόσα γιὰ τὴν πολιτικὴ κατάστασι, τόσα γιὰ ἐμένα, τόσα γιὰ ἐκείνους, καὶ λοιπὰ..., δὲν μπορῶ νὰ σᾶς ἀποκριθῶ μετὰ βεβαιότητος γιὰ τὸ ἐὰν καὶ κατὰ πόσο γέρνει ἡ ζυγαριά, στὸ τρίτο μου αὐτὸ βιβλίο, πρὸς τὸ ζήτημα τῶν διαπροσωπικῶν σχέσεων. Ἄλλωστε, εἶναι λίγο περίπλοκα τὰ πράγματα καὶ ἐκεῖ, ἐφ' ὅσον ἀναλογισθοῦμε ὅτι πάντοτε παρεμβάλλονται στὶς σχέσεις μας μὲ τοὺς ἄλλους καὶ ἐξωγενεῖς παράγοντες ποὺ σὲ πρώτη ἀνάλυσι, δύνανται νὰ μὴν εἶναι προφανεῖς, μὰ κατ' οὐσίαν ἔχουν ἐπιδράσει ἐπάνω μας καὶ κατ' ἐπέκτασιν, στὴν συμπεριφορά μας στοὺς γύρω μας, εἴτε πρόκειται γιὰ τοὺς φίλους εἴτε γιὰ τοὺς συγγενεῖς εἴτε γιὰ τοὺς ἐραστές μας. Προσωπικῶς, δὲν πιστεύω στὸν διαχωρισμὸ τῆς ποιήσεως σὲ πολιτική, ἐρωτική, προσωπική, στρατευμένη καὶ σὲ ὅλους αὐτές, τέλος πάντων, τὶς κατηγοριοποιήσεις ποὺ σπεύδουν ὅλοι νὰ κάνουν, μόνο καὶ μόνο ἐπειδὴ ἔχουν τὴν τάσι νὰ τὰ βάζουν ὅλα σὲ κουτάκια μὲ ἐτικέτες.

Ετοιμάζετε κάτι νέο αυτή την περίοδο;

Μάλιστα. Τὴν τετάρτη -κατὰ σειρὰν- ποιητική μου συλλογή, μὲ γενικὸ τίτλο: “Στὴν ἀλληλένδετη φθορὰ τῶν πραγμάτων”. Εὐελπισθῶ ἀρχὲς φθινοπώρου νὰ κυκλοφορήσει καὶ νὰ βρίσκεται στὴν ἀγορά, καθὼς εἶναι ἤδη ἕτοιμη, ἀπλῶς ἀντιμετωπίζω πλέον μὲ μεγάλη ἐπιφυλακτικότητα τοὺς ἑλληνικοὺς ἐκδοτικοὺς οἴκους μετὰ τὰ ὅσα ἔχω καταγράψει στὴν μικρὴ -ἔστω- αὐτὴν γιὰ τὸν κόσμο συγγραφικὴ πορεία μου. Τὰ δεδομένα γιὰ τὴν ποίησι εἶναι πιὸ ἀσφυκτικά, ἴσως, ἀπὸ ποτὲ ἄλλοτε. Καὶ τὸ νὰ εἶσαι συγγραφέας εἶναι διαστροφικὸν ἐφάμιλλον τῆς πορνείας. Ἔχει ἐκλείψει τὸ εἶδος αὐτὸ τῶν ἐκδοτῶν ποὺ μποροῦσαν νὰ σοῦ ἐνεπνεύσουν σεβασμὸ καὶ κῦρος. Ὁ κάθε τυχάρπαστος “ἀνοίγει” πλέον ἕναν οἶκο ποὺ ὀνομάζει “ἐκδοτικό”, καὶ προσπαθεῖ μέσω τῶν αὐτοεκδόσεων στὴν οὐσία (ἀφοῦ οἱ συγγραφεῖς χρηματοδοτοῦν τὴν παραγωγὴ τοῦ ἔργου τους) νὰ ἐξασφαλίσουν καὶ ἕνα ἐκ τῶν προτέρων κέρδος, ἀσχέτως τῶν πωλήσεων ποὺ ἀναμένεται νὰ σημειώσει τὸ ἑκάστοτε βιβλίο.

Ὑπάρχει κάποιος ποιητής που να σας έχει επηρεάσει;

Σαφῶς καὶ ἔχω δεχθεῖ ἐπιρροές, ὄχι μόνον ἀπὸ ποιητὲς καὶ ποιήτριες, ὅπως ἡ λατρεμένη μου Κατερίνα Γώγου (ἡ ὁποία τελευταίως παρατηρῶ πὼς ἔχει γίνει μόδα), ἡ Κατερίνα Ἀγγελάκη-Ρούκ, ἡ Κικὴ Δημουλᾶ καὶ ὁ Τάσος Λειβαδίτης, μὰ καὶ ἀπὸ πεζογράφους ποὺ “γνώρισα” στὴν παιδική μου ἡλικία καὶ ἐξακολουθῶ νὰ τοὺς διαβάζω ἀνελλιπῶς, παρὰ τὸ ὅτι πολλοὶ ἐξ αὐτῶν δὲν εἶχαν στὴν χώρα μας τὴν ἀπήχησι ποὺ ἔπρεπε νὰ ἔχουν, ὅπως ἡ Κωστούλα Μητροπούλου, ἡ Κατερίνα Ν. Θεοφίλη, ἡ Ἀκακία Κορδόση καὶ ἡ Μαργαρίτα Καραπάνου. 

Πώς περνάτε τον ελεύθερο χρόνο σας;

Ὀνειρευόμενος...τὴν ζωή μου ἀλλιῶς. Προσπαθώντας νὰ ὀνειρευτῶ τὴν ζωή μου κάπως ἀλλιῶς. Πῶς θὰ ἤμουν ἐὰν δὲν ἔγραφα, ἐὰν δὲν διάβαζα, ἐὰν εἶχα ἕνα καλλίτερο σῶμα, ἐὰν εἶχα ἀνεθραφεῖ σὲ ἄλλο περιβάλλον, σὲ ἄλλη ἐποχή, ἀπὸ ἄλλους γονεῖς, κάτω ἀπὸ ἄλλες συνθῆκες... Πῶς θὰ ζοῦσα ἐὰν ἔκανα ὅλα ὅσα ποθοῦσα κατὰ καιροὺς νὰ κάνω – αὐτὰ ποὺ μοῦ ἀντιστάθηκαν ὁλοσχερῶς καὶ τὰ ἄλλα ἀπὸ τὰ ὁποῖα κουρασμένος πῆγα καὶ παραιτήθηκα· ἐὰν δὲν ἤμουν ὁ Φίλιππος αὐτὸς ποὺ καθημερινῶς μαθαίνω, ἀγαπάω, μισῶ, συμβιβάζω, ἀλλοιώνω, ἐξαπατῶ καὶ πληγώνω...

Κλείνοντας, θα ήθελα να προτείνετε στους αναγνώστες μας το αγαπημένο σας βιβλίο.

Θὰ συστήσω σὲ ὅλους ὅσους δὲν ἔχουν ἀκόμη διαβάσει, ἀνεξαρτήτως φύλου καὶ ἡλικίας, ὅλη τὴν βιβλιογραφία τῆς Λιλῆς Ζωγράφου, ξεκινώντας ἀπὸ τὸ ἀγαπημένο μου δοκίμιο, μὲ τίτλο: “Ἀντιγνώση – Τὰ δεκανίκια τοῦ καπιταλισμοῦ”, τὸ ὁποῖο κυκλοφορεῖ ἀπὸ τὶς ἐκδόσεις Ἀλεξάνδρεια.

Σας ευχαριστώ πολύ.

Ἐγὼ σᾶς εὐχαριστῶ γιὰ τὸ ἐνδιαφέρον σας καὶ γιὰ τὸν χρόνο ποὺ μοῦ διεθέσατε. Ἀπέριττες ἀποσκευές, ἥλιοι ἐρωτικοὶ ὡσὰν Κυριακὲς εὐοίωνες καὶ σύννεφα ὑστερόγραφα στὰ λογοτεχνικὰ καὶ ἄλλα ταξίδια σας.

Βιογραφικό 

Ὁ Φίλιππος Ἀγγελῆς γεννήθηκε στὴν Ἀθήνα στὶς 28 Ἰουλίου τοῦ 1984. Σπούδασε κοινωνικὸς λειτουργὸς γιὰ μία ἡμέρα. Ἀποφάσισε νὰ συνεχίσει νὰ μεγαλώνει σὲ ἕνα φιλήσυχο χωριὸ τῆς Ρόδου. Ἔχει ἐκδώσει τρεῖς ποιητικὲς συλλογές.

*Η συνέντευξη με τον ποιητή Φίλιππο Αγγελή δημοσιεύτηκε στο Λογοτεχνικό Ταξίδι (http://logotaxidi.blogspot.com/2013/07/blog-post_8456.html) στις 16.07.2013